Vùng thắt lưng được giới hạn trên bởi bờ dưới xương sườn 12, hai bên bởi khối cơ thẳng cạnh cột sống và phía dưới là xương chậu. ĐTL là một hội chứng rất thường gặp. Tỉ lệ ĐTL nói chung xảy ra trong cuộc đời chiến 60-90% dân số. Ở Việt Nam ĐLT chiếm 2% trong nhân dân và lên tới 17% ở những người trên 60 tuổi.
Nguyên nhân ĐTL rất phong phú và đa dạng. Đại đa số các trường hợp không tìm thấy nguyên nhân. Chỉ có 10% các trường hợp là tìm thấy căn nguyên bệnh. Các nguyên nhân thường gặp là tổn thương cột sống thắt lưng (trạng thái căng cột sống và tư thế xấu, thoái hóa cột sống thắt lưng, thoái hóa đĩa đệm, viêm đốt sống do nhiễm khuẩn, di căn ung thư…) và các nguyên nhân khác trong ổ bụng gây đau thắt lưng ( loét dạ dày tá tràng, bệnh lý gan mật, thật tiết niệu, sinh dục…).
Đau thắt lưng là hậu quả của tư thế đứng và ngồi sai lệch lâu ngày trong sinh hoạt và làm việc. Khi đó trọng lượng của cơ thể tạo lực nén lệch trên các đốt xương sống và gây sức căng kéo quá nhiều trên đĩa đệm, khớp đốt sống, dây chằng và các bắp cơ xung quanh.
Theo diễn biến của bệnh, có 3 thể lâm sàng ĐTL: cấp, bán cấp, mạn tính. Trong đó đau thần kinh tọa được xếp vào loại bán cấp. Nguyên nhân đau thần kinh tọa chủ yếu do thoát vị đĩa đêm 90%.
Ngoài việc điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật thì người bệnh cần lưu ý
– Nghỉ ngơi: bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và bất động khi đau nhiều. Chỉ cần 2-7 ngày nghỉ ngơi tại giường và dùng 1 vài thuốc giảm đau thông thường thì đã giải quyết được đa số các trường hợp ĐTL cấp. Bệnh nhân cần nằm trên giường phảng và cứng. Nếu đau nhiều có thể nằm co chân lại hoặc nằm sấp. Khi có nguy cơ lún và di lệch cột sống có thể cố định bằng bột, đại nẹp, yếm, áo chỉnh hình thắt lưng.
– Vận động: chỉ đinh khi giai đoạn ĐTL cấp đã qua. Vận động, tập thể dục đều đặn giúp bệnh nhân nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường. Để tránh tải trọng quá mức lên cột sống bệnh nhân có theer đeo đai lưng. Thể dục liệu pháp và bơi đặc biệt cần thiết với bệnh nhân bị viêm cột sống dính khớp hay hư cột sống ở mức độ nhẹ.
– Vật lí trị liệu: có tác dụng tốt trong nhiều trường hợp, tuy nhiên không có chỉ địnhtrong các trường hợp ĐTL do nhiễm khuẩn, ung thư, loãng xương.
Có thể dùng các biện pháp sau:
+ Chườm nóng, chiếu tia hồng ngoại, sóng ngắn, từ trường, điện dẫn thuốc…
+ Xoa bóp, châm cứu bấm huyệt.
+ Thao tác cột sống: làm giãn các mâm sống và di chuyển phần đĩa đệm bị lổi trở lại ví trí bình thường. Có kết quả tốt khi tiến hành trong 1-3 tuần đầu đau thắt lưng. Mỗi đợt làn 2-5 tuần. Chống chỉ định khi nghi có viêm, ung thư, loãng xương nặng.
+ Kéo giãn cột sống bằng dụng cụ chỉ định cho lồi hoặc thoát vị đĩa đệm.
+ Liệu pháp tắm cát, tắm bùn, đắp bùn, tắm nhiệt, tắm suối khoáng, liệu pháp biển ( điều trijbawngf nước biển, bùn biển, rêu và khí hậu biển).
Phòng bệnh đau thắt lưng:
- Đối với ĐTL do nghề nghiệp thì cần phải cải thiện điều kiện làm việc, hạn chế các sang chấn tinh thần, chấn thương do lao động.
- Mặt khác cần duy trì chế độ tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao thể lực.
- Bảo đảm tư thế đúng khi đứng, ngồi, mang vác hay nhấc vật nặng có ý nghĩa rất quan trọng. Cần đứng trên tư thế thẳng, không rũ vai, gù lưng.
- Để tránh khom lưng khi ngổi đọc và viết lâu nên ngồi gần bàn viết, ghế ngồi không quá cao hoặc bàn viết không nên quá thấp. Nếu phải ngổi lâu nên thường xuyên đứng lên là làm các động tác thể dục giữa giờ.
- Khi ngồi trên ghế đảm bảo góc của khớp hang bằng với góc đầu gối, bàn chân đặt phẳng trên sàn nhà và khung xương chậu tựa vào sàn ghế để giữ cho phần cơ thể từ hông trở lên được thẳng. Khi mang vác vật nặng hãy để cho sức nặng của vật chia đều cả 2 bên cơ thể. Không bao giờ mang vật nặng ở một bên người.
- Tránh mang nặng trong thời gian dài. Khi muốn nhấc 1 vật nặng lên nên co đùi, gập gối, đôi chân gập vừa phải nhưng vẫn giữ lưng thẳng. Nên đứng lên bằng cách thẳng hai chân. Không nên giữ thẳng hai chân và cúi cong người xuống khi nhấc vật nặng. Lau chùi nhà cửa cũng sẽ dễ dàng và thoải mái hơn nếu tựa trên hai tay và đầu gối.
Vấn đề có ý nghĩa quan trọng là phải có chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lí, giảm cân với những người béo phì, tránh những căng thẳng quá mức về tâm lí ( có thể là những yếu tố gây ĐTL và làm trầm trọng bệnh).
